Ortadoğu’da Suriye’den sonra en sancılı ülkeler arasında yer alan Irak, 325 sandalyeli parlamentosunu yenilemek için 30 Nisan’da genel seçim için sandık başına gidiyor. Aynı gün Federal Kürdistan Bölgesi’nde de Hewler/Erbil, Duhok ve Süleymaniye’de valilik ve belediye encümenliği için seçimler yapılacak. Yani Güney Kürdistanlılar hem genel için hem de yerel için oy kullanacaklar. Başta petrol ve doğalgaz olmak üzere yaşanan gelir paylaşımı krizi gölgesinde yapılacak seçim, bölgedeki dengeler açısından sadece ABD, İran ve Suriye’yi değil, Türkiye ’yi de ilgilendiriyor. Son yıllarda Mesut Barzani öncülüğündeki Federal Kürdistan Hükümeti’yle yakın ilişkiler içine giren, petrol anlaşmaları yapıp Türkiyeli işverenleri Güney Kürdistan’a yönlendiren Ankara , mevcut hükümetle ilişkilerin korunmasından yana. Ancak Güney Kürdistan’da siyasi atmosfer hem gergin hem de gelecek açısından son derece kaygılı.
Dengeler ortada
Geçen sene Kürt Parlamentosu için yapılan seçimlere bakıldığında hakim güç KDP, Güney Kürdistan’da hızla güç kaybediyor. Mesut Barzani’nin liderliğindeki KDP, geçen seçimlerde 38 milletvekili çıkararak seçimin birincisi oldu. Noşirvan Mustafa’nın liderliğindeki Goran Hareketi, 24 sandalye kazandı. Celal Talabani’nin Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) ise 18 milletvekili çıkardı. İslami Birlik Partisi (Yekgırtu) 10 sandalye, İslam Toplumu Partisi (Komela) 6 sandalye, İslami Hareket (Bızotnava), Sosyal Demokratlar, Araste ve Azadi birer sandalye kazandı. Azınlıklar ise uygulanan kota nedeniyle 11 sandalyeyle temsil ediliyor.
Goran yine sürpriz yapabilir
Geçen seçimlerin sürprizini yapan Goran Hareketi, KDP ve KYB’nin yıllardır yürüttüğü siyasete karşı alternatif bir güç olmaya devam ediyor. Talabani’den ayrılıp Goran’ı kuran Kürt siyasetçiler, seçim propagandasında KDP ve KYB’nin yolsuzluklara bulaştığını, geçmişte Baas Rejimi ve İran’la gizli anlaşmalar yaparak Kürtlerin geleceğini tehlikeye attığını savunuyor. Türk askerlerinin konuşlandığı Bamerne ve Bakuha’nın boşaltılmasını isteyen Goran, Abdullah Öcalan’ı Nobel’e aday göstererek PKK ’ye yakınlığını da ilan etti. KYB’nin güçlü olduğu Süleymaniye’de Valilik seçimini kazanacağı kuvvetli ihtimal. Ancak genel olarak oylarını arttırıp yine KDP’den sonra ikinci sıradaki yerini koruyacağı belirtiliyor.
Bölgenin AKP ’si: KDP
Kürt bölgesinin en eski ve en etkili partisi 68 yıllık KDP. Bölge halkı Mesut Barzani’nin babası Molla Mustafa Barzani’ye duyduğu saygı ve Kürt ulusal mücadelesine sunduğu katkı nedeniyle büyük değer veriyor. Ancak bu ağırlık son yıllarda gittikçe yürütülen siyaset ve son olarak Rojava sınırına kazılan hendek nedeniyle yara almış durumda. Başta KYB, Goran Hareketi ve PKK’nin legal partisi PÇDK’den hendeğe büyük tepki var. “Hendek, Kürtlerin birlikteliğine değil ayrışmasına katkı sunar” diyen Kürtler, bu politikanın sınırda duvar örüp, hendek kazan Ankara politikasıyla örtüştüğüne dikkat çekiyor. KDP tabanında da tepkiler olsa bile iktidarın sunduğu olanaklar bu cılız tepkileri bastırıyor. Her evde neredeyse 3-4 birey merkezi hükümetten “Peşmerge” parası alıyor. Aylık 700 ABD doları alan peşmergeye ayrıca aylık gıda ve çeşitli yardımlar yapılıyor. Son model arabalar, betonlaşmalarla tarihi Kürt kentlerini “çakma Dubai”lere çevirme politikası, yatırım için bölgeye akan gelir, refah düzeyi artan halkta farklı bir hava yaratmış durumda. Molla Mustafa Barzani’ye bağlılıkla birlikte istikrarın bozulmasını istemeyen bölge halkının tercihi yine KDP olabilir. Erbil ve Duhok yine KDP’de kalabilir.
Kadrosunun önemli isimlerini Goran’a kaptıran ve ciddi oy kaybeden Celal Talabani’nin partisi KYB, imajını düzeltmenin derdinde. Talabani’nin sağlığıyla ilgili spekülasyonlar da partide gelecek açısından kaygılara yol açmış durumda. Bu demoralizasyonla seçime girecek olan KYB, en ciddi ve sert muhalefeti Mesut Barzani’ye yapıyor. KDP’yi “bölgenin AKP’si”, Barzani’yi de “Ankara’nın Kürdistan’daki temsilcisi” olarak suçlayan KYB, Rojava sınırına kazılan hendeğe de hayli tepkili. KYB’nin, 2013’te yapılan seçimlerdeki gibi üçüncü sıradaki yerini koruması kuvvetle ihtimal. PKK’nin siyasi kolu PÇDK’nin Irak seçimlerinde KYB’yi, Erbil ve Duhok’ta da Goran’ı destekleyecek olması her iki partinin de oylarını yükselteceğini gösteriyor. Bölgedeki Kürtler açısından büyük önem verilen seçimlerde sıralama değişmezse de KDP’nin oy kaybı siyasi dengeleri yeniden şekillendirecek.
Dağların şenliği
Habur ve İbrahim Halil Sınır Kapısı’ndan sonra yılan kıvrımı yollardayız. Önce Güney Kürdistan’ın Hewlêr (Erbil), ardından İran sınırında, dağların ortasına kurulmuş 20 bin nüfuslu tarihi Rewanduz kentine gidiyoruz.
9 Nisan’da Rewanduz Belediyesi’nin düzenlediği “6. Geleneksel Rewanduz Şenlikleri”ndeyiz. Dağların eteğine kurulu onlarca çadırda el emeği, göz nuru ürünler sergili. Kimi buğday öğütüyor, kimi imece usulü yapılan yiyecekleri misafirlere ikram ediyor. Ressam bir öğretmen, Qazi Muhammed, Molla Mustafa Barzani, Şêx Said gibi Kürt liderlerin resimlerini sergiliyor. Bir panayır havası… Göz kamaştıran giysileriyle genç kızlar ve silah kuşanan gençler omuz omuza oynarken, kurulan platformda Rewanduz Belediyesi korosu sahne alıyor. 4 bin rakımlı Korek Dağı’na doğru klamlar yükseliyor. Aylê Gulê, Eman Dilo, Sebehi Xêr, Şirin Şekêr… Müzik ziyafetinin ardından misafirler tek tek tanıtılıyor. Diyarbakır’dan birlikte geldiğimiz Sur eski Belediye Başkanı Abdullah Demirbaş’a ve İran’ın Kürt olan Mahabad Belediye Başkanı’na büyük ilgi gösteriyor Rewanduzlular. Halkın hislerine ise Rewanduz Belediye Başkanı İsa Mihemmed tercümanlık ediyor: “Dört parçadaki Kürt temsilcileri bugün burada buluşturduğumuz için çok sevinçliyiz. Özlem ve hayalimiz gerçeğe dönüştü. Bu tabloya, etrafımızı saran dağlar şahidimizdir.”
Kürt Emareti’nin merkezi
Olağanüstü bir doğaya sahip olmasının ötesinde Rewanduz, Kürt tarihinde ayrıca önemli. İran sınırına çok yakın olan 20 bin nüfuslu bu bölge, bir dönem Soran Kürt Emareti’nin merkeziydi. Osmanlılar döneminde Kürt Beyliklerinin en önemli ayaklarından biri olan Soran Emareti ve bu Emaretin en ünlü beyi Mir Muhammed’di. İsyan ve direniş kenti olarak da tarihe adını yazdıran Rewanduz, bir dönem Baas Rejimi tarafından da hedef alındı. Irak’ın devrik lideri Saddam Hüseyin’in talimatıyla 1983 ve 1987’de bu kentte büyük katliamlar yaşandı. Her iki operasyonda yüzlerce Rewanduzlu hayatını kaybetti. Yaşadığı onca acıya rağmen bugün dimdik ayakta olan Rewanduz, tarihi mekânları, heybetli dağları ve nazlı ırmaklarıyla ilgi bekliyor. Korek Dağı’na başlatılan teleferik hattı şimdiden yerli ve yabancı turistleri çekmeye başlamış. Burayı görmeden ölen gözü açık gider derim.RADİKAL