Aradan geçen 20 yıla rağmen bazı davalar halen AİHM'de devam ederken, katliam mağdurları ise faillerin gerçek anlamda yargılanıp cezalandırılmasını istiyor.
Kars'ın Digor İlçesi sakinleri, 20 yıl önce bir katliama tanıklık etti. Gıda ambargosu, gözaltı, ev baskını hatta asker korkusundan ekinlerine dahi bakamayan binlerce kişi, 15 Ağustos 1993 tarihinde köylerden Digor ilçe merkezine 4 koldan yürüyüşe geçti. İki yürüyüş kolu jandarmanın "ikna" etmesi sonucu geri döndü. Iğdır tarafından araçlarla gelen yaklaşık 3 bini aşkın kişi ise, ilçe girişinde polisler tarafından durdurularak, araçlardan indirildi. Sessiz bir şekilde yürüyüşe geçen yaşlı, genç, çocuk binlerce kişinin tek amacı, acılarına, korkularına duyarlılık yaratmaktı.
Yaylım ateşi başladı
Bir kaç dakikalık yürüyüşün ardından kayalıkların arkasına mevzilenmiş özel harekat timleri tarafından ağır silahlarla kitlenin üzerine ateş açıldı. Ortalık bir anda savaş alanına döndü ve saldırının sonucunda resmi rakamlara göre, 8 yaşındaki Gülcan Çağdavul, Selvi Çağdavul (14), Yeter Kerenciler (13), Necla Geçener (14), Zarife Boylu (15), Erdal Buğan (17), Zeynep Çağdavul (19), Hacer Hacıoğlu (20), Suna Çidemal (21), Fatma Parlak (22), Faruk Aydın (27), Cemil Özvarış (39), Gıyasettin Çalışçı (41), Hasan Çağdavul (43), Süleyman Taş (47), Nurettin Orun (80), Tütiye Talan (66) isabet eden kurşunlarla yaşamını yitirmiş, 63 kişi ise yaralanmıştı.
Yargı sürecinde zanlılar aklandı
Olaylardan sonra dönemin SHP Kars Milletvekili Mahmut Alınak ve arkadaşları rapor hazırladı. Dönemin Meclis Başkanı Hüsamettin Cindoruk raporu Adalet Bakanlığı'na gönderdi. Bakanlık da Kars Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderince yargı süreci başladı. Ancak yıllar süren yargı sürecinde de istenen sonuç alınmadı. Digor Cumhuriyet Savcılığı'nın olay hakkında başlattığı hazırlık soruşturması, tam 3 yıl sürdü. 3 yıl sonra dosya bu kez Kars Cumhuriyet Başsavcılığı'na gönderildi. Savcılık soruşturmasını tamamlayarak, Kars Emniyet Müdürlüğü'nde görevli özel harekat polisleri Tuncay Yasa, İsmail Yıldız, Mustafa Demir, Yunus Alper, Sezai Özyurt, Atilla Yıldız, Suat Kaymak ve Sıraç Birol hakkında "Kasten adam öldürmek" ve "Kasten adam öldürmeye teşebbüs" suçlarından dava açtı. Sanık polisler savunmalarında, kitle içinden roketatar atıldığını ve önce kitle içinden ateş edildiğini iddia etti. Ama katliam sonrası ortada özel harekatçıların kullandığı silahlara ait boş kovanların dışında ne roketatar bulundu ne de silah. 40'ın üzerinde duruşma görüldü. 24 Şubat 2006 tarihinde çıkan kararda sanık polisler aklandı. Polisler hakkında olaylarda "meşru müdafaa" yaptıkları gerekçe gösterilerek, beraat kararı verildi. Beraat kararı kamuoyunda büyük yankı uyandırdı, ancak tutuksuz yargılandıkları dönem hiçbir duruşmaya katılmayan sanık polisler başka illerde görev yapmaya devam etti.
Dava AİHM'e taşındı
Avukat Tahir Elçi, yaşamını yitiren 7 kişinin ailesi adına "Yaşam hakkının ihlali", "Etkin soruşturma yürütülmemesi" ve "Uzun yargılama" gerekçeleriyle davayı AİHM'e taşıdı. Ve polisleri aklayan Türkiye AİHM'de, kendini kurtaramadı. Bunu anlayan hükümet dostane çözüm önerdi. Türkiye olayda polislerin orantısız güç kullandığını kabul etti. AİHM 2. Dairesi aracılığıyla hükümet ve ailelerin avukatı Tahir Elçi arasında yapılan görüşmeler sonucunda, ölen 7 kişinin ailelerine toplam 350 bin Euro tazminat ödenmesine karar verildi. Diğer davalar ise halen AHİM'de sürüyor. 14 yıl önce olayı "Yürüyüş yapmak isteyen teröristlere ateş açıldı" şeklinde duyuran gazete ve TV'ler, AHİM kararından sonra ağız değiştirdi. Bazı gazetelerin köşelerinde olayın katliam olduğu yazıldı. Hatta olaylar sırasında kullanılan M-16 silahların zehirli bir madde taşıdığı ve yaralananların yıllar sonra yaşamını yitirdiği de iddia edildi.
'Olay katliamdı'
Digor katliamında mağdur olanların avukatlığını yapan Kars Barosu avukatlarından Kahraman Özçağan, silahsız insanların üzerine ateş açılmasının katliam olduğunu belirterek, dava sürecine ilişkin şunları anlattı: "Davaya katıldığımızda duruşma tutanaklarını inceledik, 2-3 ayda bir duruşma yapılmış. Aslında ağır ceza mahkemelerinin iş yükü fazladır, ancak Kars Ağır Ceza Mahkemesi'nde 3 ayda bir 4 ayda bir görülen duruşma yoktur. Öylesine yürütülen bir yargılama. Bizim katılmamız ile duruşmalar daha kısa aralıklarla yapılmaya başlandı. Bizim duruşmaya katıldığımız tarihe kadar sadece ölü yakınlarının ifadeleri alınmıştı, dosyada özel timlerin olayı işlediğine yönelik araştırılması gerektiğine dair hiçbir delil toplanmamış." Davayı aldığında olay yerinde keşif yapılmadığını gördüklerini aktaran Özçağan, keşif talebinde bulunduklarını ancak mahkemenin, "olayın üzerinden uzun zaman geçti" gerekçesi ile bu talebi reddettiğini belirtti. Türkiye'deki yargılamanın bir sonuca varmayacağı kanaatine ulaştıktan sonra davayı Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'ne (AİHM) taşıdıklarını ifade eden Özçağan, "İki başvuru oldu, bizden önce Av. Ayhan Erkmen ve Av. Tahir Elçi, 7 ölen yakını ve 8 yaralı adına başvurmuşlardı. Biz başvuruyu daha sonra yaptık. Diğer avukatların başvurusu hükümetin 'dostane çözümü' ile sonuçlandı. Hükümet bir tazminat ödeyerek bu davada mahkum olmaktan kurtuldu, ancak benim başvurum ile ilgili yargılama AİHM'de devam ediyor" diye belirtti.
'Sayın devlet kardeşimi öldürdün!'
Katliam sırasında vücuduna isabet eden kurşunla yaralanan Zikri Dalga, 5 yıl sonra yaşamını yitirdi. Zikri Dalga'nın kardeşi Abdulmecit Dalga, Digor'dan kardeşini tedavi için Erzurum'a götürdüğünü söyledi. Omzundan aldığı mermi ile yaralanan kardeşiyle doktorların ilgilenmediğini ifade eden Dalga, "Erzurum'da bir doktor kardeşime baktı. Aynen şunu söyledi, 'Bu adam bir hafta içinde ölür, eğer kurtulursa 5 yıl içinde ölür.' Doktorun dediği gibi oldu kardeşim olaydan 5 yıl sonra öldü" dedi. Kardeşinin 9 nüfusuna yıllardır kendisinin baktığını anlatan Dalga, "Sayın devlet benim kardeşimi öldürdün. 9 nüfusuna bakıyorum. Sakat kardeşimle ben tek başıma inşaatta çalışıyorum, hastane köşelerinde sürünüyorum, gelip bir gün bizi sordun mu" diyerek tepkisini ifade etti.
'Failler yargılanmadığı sürece davamızdan vazgeçmeyiz'
Varlı (Zıbini) köyünden ve olayda yaşamını yitiren Necla Geçener'in (14) abisi Turgut Geçener, Kürtlerin o dönem bir katliamdan geçildiğini belirterek, faillerin belli olduğunu, bu failler yargılanmadığı sürece davalarından vazgeçmeyeceklerini söyledi. Olayın faillerinin yargılanmasını istediklerini aktaran Geçener, "Eğer failler yargılanıp gereken cezaları aldıklarında, olayı unutmaya hazırız. Çünkü son dönemlerde Türkiye'de Kürt sorunun çözülmesi konusunda olumlu tartışmalar oluyor. Bizde bu acıların bir daha yaşanmaması için unutmaya hazırız. Ama Kürt sorununa köklü bir çözüm olmasını istiyoruz" dedi. Necla Geçener'in Annesi Güvercin Geçener ise, kızına sıkılan kurşunların zehirli kimyasal madde taşıdığını belirterek, "Çünkü yaralılar bir yıl sonra yaşamını yitiriyorlardı. Bu hastane raporlarında vardır" şeklinde konuştu.
'O gün Kürt halkı ve Digor halkı için cehennemdi'
O günün Kürt halkı ve Digor halkı için bir cehennem olarak hafızalarda kaldığını belirten, Yağlıca (Zixçi) köyünden olan ve katliamda yaralanan Mehmet İnce, davalarının AİHM'de devam ettiğini altını çizdi. Katillerin hala serbest dolaştığını ve Kürt halkına kurşun sıkmaya devam ettiğini dile getiren İnce, "Failler yargılanıp cezalandırılmadığı sürece biz bu olayı unutmayacağız. Ama failler yargılanıp cezalandırıldıktan sonra, biz bu olayı unutabiliriz. Çünkü biz artık kan ve gözyaşını ve kötü şeyleri hatırlamak istemiyoruz" diye ifade etti.
'Kürt sorununun çözümünde bir katkımız olsun'
Olayın tanıklarından Koca Köyü (Nexşiwan) sakinlerinden ve olayda yaşamını yitiren Zeynep Çağdavul'un abisi Kasım Çağdavul da, yürüyüşte kendisinin de olduğunu belirterek, polisin rasgele halkın üzerine ateş açtığını anlattı. Davalarının hala AİHM'de devam ettiğini dile getiren Çağdavul, faillerin yargılanmasını istedi. Katliamın unutulmasının zor olduğunu aktaran Çağdavul, "Ama buna rağmen, eğer son dönemde yaşanan Kürt sorununa yönelik çözüm tartışmalarına bir katkımız olursa, unutmaya hazırız. Ama gerçekten failler yargılanıp, Kürt sorununda köklü bir çözüm olduktan sonra unutabileceğiz" dedi.DİHA
'Olay katliamdı'
'Olay katliamdı'
Yüksekova Güncel Yüksekova Güncel
Güncel
20 yıl önce, gıda ambargosu altında tutulan, tarla ve bağlara gitmenin yasaklandığı Kars'ın Digor ilçesinde, 15 Ağustos 1993'te yapılan sessiz protesto yürüyüşünde kitlenin üzerine açılan ateş sonucunda 5'i çocuk 17 kişi yaşamını yitirdi, 63 kişi de yaralandı. Katliam günü Digorluların hafızalarında halen tazeliğini koruyor.