Başbakan Erdoğan, Başkanlık, Yarı Başkanlık ya da Partili Cumhurbaşkanlığı sisteminin parlamenter sistem yerine tartışılması gerektiğini söylemişti.
Bir süredir Başkanlık Sistemi üzerinde çalışan AKP bu konuda somut bir adım attı ve yeni anayasanın “Yasama” başlıklı bölümü ile ilgili hazırladığı 22 maddelik öneri metnini TBMM Başkanlığı’na sundu.
ABD BAŞKANLIK SİSTEMİNE BENZİYOR MU?
AKP'nin önerdiği Başkanlık Sistemi Türkiye'ye özgü bir başkanlık sistemi gibi. Zira ABD'de uygulanan sistemle benzer ve farklı yönleri var.
Örneğin ABD'de Başkanlık Sisteminde Senato ve Temsilciler Meclisi varken, AKP'nin önerdiği sistemde tek Meclisli bir sistem var.
İŞTE AKP'NİN BAŞKANLIK SİSTEMİ TEKLİFİNİN AYRINTILARI
*ABD’de başkanlık seçimleri ile meclis seçimlerinin ayrı ayrı dönemlerde yapılması nedeniyle yaşanan tartışmaları dikkate alan AK Parti, bu seçimlerin aynı dönemde ancak ayrı ayrı yapılmasını önerdi.
* Seçimler 4 yılda bir yerine 5 yılda bir yapılacak. Böylede daha önce 5 yıldan 4 yıla çekilen seçimler yeniden 5 yılda bir yapılacak.
*Bir kişi en fazla iki kez başkanlık yapabilecek.
*Başkan partili olabilecek, ancak parlamenter olmayacak.
*Bakanlar Kurulu üyelerini de Başkan atayacak.
*Başkan, kendisine karşı sorumlu olan bakanları görevden alabilecek.
*Bakanlar milletvekili olamayacak, dışarıdan atanacak ve parlamentoya karşı sorumlu olmayacak.
*Güvenoyu ve hükümeti denetleme aracı olan gensoru kaldırılacak.
*Parlamento, başkan ve bakanları görevden alamayacak.
*Başkan ve bakanlar, şimdiki gibi Yüce Divan’a benzer bir yapıda yargılanabilecekler.
*Milletvekili sayısı yine 550 olacak. Seçilme yaşı ise 18.
*Başkanın cezai yaptırım gerektiren bir suç işlemesi halinde, bazı ülkelerde uygulanan ‘impeachment (suçlama, cezai sorumluluk)’ modeli devreye girecek. Bu çerçevede oluşturulacak bir komisyonun çalışmasıyla başkan suçlanıp, yine aynı şekilde yargılanacak, komisyonun kararını meclis onaylayacak. AK Parti, komisyon kararının Anayasa Mahkemesi’nin devreye gireyeceği bir mekanizmaya sunumu alternatifi üzerinde de duruyor.
- AK Parti, meclisin başkanı görevden alma, başkanın da parlamentoyu fesih etme yetkisi konusunda ise komisyondaki tartışmaların seyrine göre tutum belirleyecek. AK Partili kurmaylar, “En ideali karşılıklı olması. Bunu kendi seçimlerini yenilemeyi göze alabilmeleri durumunda yapabilmeliler” ifadesini kullandı.
SEÇİM BARAJI YÜZDE 5 OLACAK
Mevcut sistemde halkın kimin başbakan olacağını bilmeden oy kullandığını belirten AK Partili üyeler, yeni sistemde halkın başkanı ayrı, Meclis’i ayrı seçeceğini; sürpriz başbakan ihtimalinin ortadan kalkacağının altını çiziyor. Yeni sistemde halkın seçeceği başkan kabineyi Meclis dışından seçeceği için koalisyon hükümetleri de tarihe karışacak. Bu sistemde ‘istikrar’ ilkesi sağlanmış olacağından, seçim barajına da ihtiyaç kalmayacak. O nedenle barajın yüzde 5 civarına inebileceği belirtiliyor.
Meclis’in hükümetten daha bağımsız olmasını sağlayacak sistemde “tasarı” olmayacak. Kanunlar vekillerin teklifleriyle kabul edilecek. Başkana karşı en önemli denetim yolu bütçe olacak. 5 yıl için 2 defa seçilebilecek başkan bütçeyi hazırlayacak ve Meclis’e sunacak. Meclis bütçede kısıtlamaya gidebilecek. Bu sistemde “milletvekillerinin daha değerli olacağı” belirtiliyor.
