Yaşadığımız şehir Yüksekova'da halkın diline pelesenk olmuş bir cümle ile yazıma başlayayım. “Yüksekova; altı ayı kış mevsiminden diğer altı ayı düğün mevsiminden oluşan bir şehirdir.”
Ülke çapında en ünlü olduğumuz durumlarımızın başında düğünlerimiz gelmektedir. Yüzlerce kişinin geniş halay daireleri oluşturduğu, kadınların gösterişli elbiseler giydiği, yüklü miktarda takılar taktığı, gelinlere çok fazla altının takıldığı, damatlara milyarlarca lira paranın toplandığı, iki kelimeyi bir araya getiremeyen akıl ve ruh sağlıkları bozuk sosyal medya fenomenlerinin onur konuğu edildiği, geleneğin ve modernitenin sömürü aracına dönüştürdüğü düğünlerimiz...
Yazıma başlamadan önce şu birkaç soru hakkında düşünmenizi rica ediyorum.
• Görünen bütün bu şatafat acaba göründüğü gibi midir?
• Bölgemizin düğün sosyolojisinin arka planında neler vardır?
• Büyük bir maddi külfet getiren bu düğünler nasıl yapılabiliyor?
• Bölgemizde evlenmek bu kadar zorlu bir prosedüre ve gelenek-modernite sömürüsüne maruz kalmak zorunda mıdır?
Bunun gibi birçok sorunun cevaplarını bu yazı serimizde aramaya çalışacağız.
Uzun bir zamandır Yüksekova özelinde bölgemizin düğünlerini konu edinen bir yazı yazmak istiyordum. Ancak bu konu çok detaylı ve çok fazla alt başlığı olan bir konu olduğundan nereden başlayacağıma bir türlü karar veremiyordum. Şunu da çok iyi biliyorum; ne kadar yazarsam yazayım bu konu her yönüyle anlaşılmayacak ve eksik kalacaktır.
Siz değerli okuyucularımın belleğinde konu ile ilgili bir bilgiedindirebilmek için başından sonuna kadar bir düğün merasiminin alt başlıklarını sıralamakta fayda görüyorum.
1. Kız isteme töreni (Yüzük takma)
2. Ailelerin birbirini tanıma merasimi
3. Nişan töreni (Kız ve erkek tarafının bütün yakın akrabaları katılır. Geline takılan takıların bir kısmı alınır.Daha başlangıç esnasında yüklü maddi bir külfeti vardır.)
4. Gelin ziyaretleri (Nişanlılık süresine göre bir ya da bir kaç defa erkek ailesi tarafından yapılır)
5. Gelin çeyizi töreni (Gelinin akrabaları bir takı ya da gelinin evi için bir ev eşyası alarak katılır.)
6. Damadın oturacağı evi kiralaması, evi varsa düzenlemesi
7. Damada düğün işlerinde yardımcı olacak sağdıç seçiminin yapılması.
8. Düğün salonunun kiralanması (Damat düğünden aylar önce düğün salonunu kiralamalı ve kaparo vermeli. Gelin tarafının düğün merasimi için ayrıca farklı bir düğün salonu da kiralanabilir.)
9. Düğün yemeği için malzeme alımı ve aşçı tutulması (Üç ya da dört öğün olacak şekilde yüzlerce kişi için yemek ayarlanmalıdır.)
10. Çaycı kiralanması ve iki gün boyunca yüzlerce kişiyeyetecek miktarda çay malzemesinin satın alınması
11. Düğün orkestrasının kiralanması
12. Düğün fotoğrafları ve kamera çekimi için prodüksiyon kiralanması
13. Düğün davetiyelerinin seçimi ve basımı
14. Gelin Damat resimlerinin çekimi için dış mekan kiralanması
15. Gelin için nişan elbisesi alımı ya da kiralanması
16. Gelin için gelinlik alımı ya da kiralanması
17. Gelin için birkaç takım kiras-fistan alınması ve dikimi
18. Damadın akrabaları için hediyelik kiras-fistan alınması
19. Damat için damatlık alınması
20. Gelin için kuaför ayarlanması (Nişan için ayrı, düğün için tarife olacak şekilde kuaför ayarlanmalıdır.)
21. Gelin arabasının kiralanması ve süslenmesi
22. Düğün için havai fişek vb. gösteri malzemesinin satın alınması
23. Damadın ve gelinin akrabalarının düğün için kıyafet satın alması.
24. Düğün davetiyelerinin dağıtımı
25. Damat ve gelinin akrabalarının gelin ve damada takacakları takıyı ya da parayı ayarlaması.
26. Düğüne katılacak bayanların kiras-fistan üzerinde sergilemek için kendi altın takılarını kullanması ya daaltın takı kiralaması. (Burada özellikle son zamanlarda yeni bir piyasa oluşturan sahte altın alıp kullanmagereksinimine ayrıca değineceğiz.)
27. Düğünde orkestra, fotoğraf ve kamera çekimi, çay hizmeti, yemek hizmeti, araç hizmeti, kuaförlük hizmeti vb. kişilere vermek üzere bol miktarda bahşiş para ayarlanması.
28. Gelin için takı merasiminin yapılması
29. Damat için para toplama merasimin yapılması
30. Kına töreninin düzenlenmesi
31. Düğünden sonraki gün gelin ve damat kahvaltısının düzenlenmesi
32. Düğünden sonra gelinin ailesinin, gelini ziyaret etmesi
33. Düğünden sonra gelinin, kendi ailesini ziyaret etmesi
Şehrimizde ve bölgemizde hayata yeni başlayacak olan iki insanın evlenip bir yuva kurabilmesi için 33 aşamadan oluşan bu zorlu maratonu aşıp huzurlu, mutlu, sağlıklı bir şekilde evliliğe adım atması gerekiyor. Maddi ve manevi kişiliğini tamamlamış iki kişinin hayatlarını birleştirmesi sonucunda oluşan aile kurumu bölgemizde bu 33 aşamadan geçtikten sonra oluşabilmektedir. Buna farklı maddeler de eklemek mümkündür.
Basit bir hesaplama ile düğün mevsiminin altı ay sürdüğü şehrimizde her iki günde bir en az 5 düğünün yapıldığını düşünürsek düğün mevsiminde ortalama 400-500 civarında düğünün yapıldığı sonucuna varırız. Bütün bu zorlu süreçlerden geçip evlenen ve aile olan bu insanların günümüzzorlu ekonomik koşullarında ne kadar sağlıklı bir aileoluşturabileceklerini takdirlerinize bırakıyorum.
Bu soru ile yazıma son veriyor ve konuyu düşünmenizi rica ediyorum.
Haftaya Cuma günü yeni yazımızla devam edeceğiz...