Şeva tarî Ew ji Berê Beytê rabû û ji bo me"beda herî dûr Mescîdul "Eqsayê bû rewan... Di şevek tarî de Nûra hebûnê ji bo Xwedanê xwe re rêwîng bibû, qey tu bibêjî şairan ji vir teşbîh wergirtine ku perwane ji bo mumê rêwîng bibe... (Leyl-name/23)
Kadim şairlerin aşık-maşuk münasebeti için tanzîm ettikleri pervane-mum metaforu acep senden mi mülhemdir Ey Rehmete"l-lîlalemîn..? Ey ümmetin ümmîsi ey ümmetin ümmü vü hamîsi senden midir gece"nin din-i İslâmda mukaddes farz edilmesi..?
Senin getirdiğin dîn kadar gece"ye mânâ yükleyen bir dîn; senin gece"yi sevdiğin kadar gece"yi seven bir Nebî var mıdır?
Subhanel lezî, ne yücedir seni bir gece vakti Mescîdü"l-Haram"dan Mescîdü"l-"Eqsa"ya yürüten Rabb... Ey Gece Yolcusu, ey her gecenin yarısında kalkıp da Rabb"e yönelen Nebî... Seni bir gece vakti ağlar gören annemize ben de Rabbime yaraşır bir kul olmayayım mı? derdin... Ey Resûl, habîb-mahbûb aşk"ına! İnsanoğlu Cennet"ten düşerken, kovulurken sen
? Sen Cennet"e yükseliyorsun, Cennet"te şahînşeh gibi ağırlanıyorsun... Biliyorum Sidretu"l-Munteha"ya ermek Muhammed"in kârıdır.. O makâm ki, Cebrail"in Ey Muhammed, ben bundan öteye gidemem yanarım, burayı ancak sen geçebilirsin dediği yer.. Biliyorum, göklere açılan kapının eşiğini zorlayan sen idin, kendi ellerinle.. Ey Nebî, Hîra"da her gece bunun talimi değil miydi yaptığın..? İki yay (qabi qewseyn) mesafesi uzaklığı idi Allah ile aranızdaki mesafe o gece.. Ey insanlık sizi aslınıza vatanınıza asıl yurdunuza çağırıyorum der gibiydin Cennet"e giderken.. Denî dünya gurbet yerimiz, asıl mekâna rücû etme gönüllüsü olanlar mi"rac kervanına katıldı Resulullah.. Senle Burak ve Refref"e bindiler gece yolcuları gece namazlarında...
Ey Muhammed senin mi"racın bir hakîkatin nîşanesi idi ki yeryüzü senin sinene sığarken, Senin gönlün yeryüzüne sığmadı.. Sığmadı ki gökyüzüne uçtu.. hem buyrulmamış mıydı ki Ben, kainatta hiçbir mekâna sığmam, sadece beni seven mümin kulumun gönlü hariç. Rahman"ı Muhammed gibi gönlüne sığdıran kim vardı ki.. Göklere uçacak kadar Rahman aşkıyla hafifleyen bir yürek sahibi başka kim vardı ki..?
Mi"rac denince, Resulallah denince Ehmedê Xanî"nin sesi yükselmez mi Mem û Zîn"de.. Ey gönlü kelebek hafifliğiyle Muhammed aleyhiselam"a gece yoldaşı olan! gel Xanî"den dinle Mi"rac"ı ki Seyda buyurur:
Ey wasiteyê wucûdê kewneyn
Şayesteyê qurbê qabi qewseyn
Ey her iki dünyanın yaratılma sebebi ve qabi qewseyne layık olan
Şahinşehê textigehê Medîne
Mu"cîze ji te ew qeder me dîne
Ey Medîne tahtının padişâhı biz Senden o kadar mucizeye şahit olduk ki
Seyra felekan li nik te gavek
Fexra melekan ji te silavek
Tüm alemleri dolaşma sen için bir adımlık iş, tüm meleklerin övgüsü sen için bir selam
Şeqqe"l-qemera te yek îşaret
Zaxe"l-besera te yek "îbaret
Ay"ı ikiye yarmak için bir işaretin yeter ve bir sözün yeter gözlerinin yanılmadığına ispat için
Ey padîşahê serîrê lewlak
Rabe here asimanê Çalak
Ey Lewlak tahtının Padişahı kalk da en yüce göğe yüksel
Hadir ji te ra Buraq û refref
Şatir bi te ra firîşte ref ref
Burak ve Refref emrine amade, saf-saf melekler beraberinde
Da refi" bibin ji ber te perde
Bê perde digel Xwudê xeber de
Önünde perde kalksın ve Allah ile konuş aranda perde olmadan
Bêje tu Qedîr û Zu"l-celal î
Bêje tu Qedîm û La-yezal î
De ki: Sen kudret ve azamet sahibisin, Kadîm, Ebedî ve Ezelîsin
Em fanî yû jar û mişti-xak în
Hadî ne tu bî xwe em helak în
Bizler fânîyiz çaresiz ve toprak gibiyiz, helâk oluruz hepimiz sen yol göstermezsen
Ewwel te ji bo çi da te"zîm
Danî li serê me tacê tekrîm
Öncelikle neden bizi yücelttin, kerem tâcını başımıza geçirdin?
Teşrîfê xilafetê te da me
Gava te emanetê xwe da me
Emanetini vermekle Hilafet şerefini verdin bizlere
Me"lûmê te bû ku em nezan în
Qedrê wê emanetê nizanîn
Oysa biliyordun ki biz cahiliz ve bu emanetin değerini bilmeyiz